Eda Önder
Son yıllarda ismini dünya çapında duyurmuş olan Güney Koreli muharrir Han Kang’ın Veda Etmiyorum romanı, Göksel Türközü çevirmenliğinde April Yayıncılık tarafından yayımlandı.
Han Kang, birinci olarak ‘Vejetaryen’ isimli romanıyla pek çok ülkede ses getirmiş, Milletlerarası Booker Ödülü’nü almaya hak kazanmıştı. ‘Vejetaryen’in akabinde ‘Beyaz Kitap’ ve ‘Çocuk Geliyor’ isimli romanlarıyla da tüm dünyada geniş bir okur kitlesine ulaşmıştı.
‘Veda Etmiyorum’ adlı kitabıyla ise bir sefer daha dünyadaki değerli edebiyat ödüllerinden biri olan Prix Médicis ve Prix Femina mükafatlarına layık görüldü.
Han Kang ağır imgesel üslubu ve tekrarlayan çok katmanlı motifleriyle son derece özgün bir üsluba sahip. Toplumsal yasın kişisel hafızalarda edindiği yer üzerinden okuyucuyu sık sık geçmişe götürüyor ve bizi romanın karmaşık zamansallığı içerisinde farklı tarihi kesitlere şahit ediyor.
Onlarca katliama, köy yakmaya, infaza karşın romandaki acının yanı sıra baskın olan his sevgi
Roman, biri muharrir biri fotoğrafçı olan iki bayanın yıllar evvel ortak bir iş aracılığıyla tanışarak kurmuş oldukları arkadaşlık üzerinden açılıyor. 1948’de Jeju Adası’nda yaşanan ayaklanma sonucu askerler tarafından köyleri yakılan ve toplanarak katledilen komünistlerin ve sivillerin kıssasını biri evraklar ve röportajlar aracılığıyla araştırırken, başkası bu tarihe annesinin bizatihi tanıklığı üzerinden dahil oluyor.
Bu kanlı tarihin kalıntılarının üzerini kapatan yetmiş sene ve tonlarca karı kazıyarak öğrendikleri birçok gerçek, ikisinin de hayatlarını geri dönülemez halde değiştiren cinsten. Fakat roman mühletince birlikte öğrendikleri onlarca katliama, köy yakmaya, infaza karşın romandaki acının yanı sıra baskın olan his sevgi.
İnson ve Gyongha ortasındaki dostluk ve şefkat; yas tutmanın, geçmişe ve gerçekliğe isyanın, baş edilemeyecek boyuttaki insanlık hatalarının varlığında bile bize hayatın kapkaranlık olmadığını gösteriyor.
Hayalet mi, anı mı, hayal mı?
Eserde, müellifin en çok oynadığı imgelerden biri hayaletler ve gölgeler. Gyongha, İnson’dan uzun vakit sonra aldığı ani bir ileti üzerine apar topar hastaneye gidiyor ve onun Jeju Adası’ndaki konutunda bir kaza geçirmiş olduğunu öğreniyor. Gyongha’dan isteği ise ivedilikle konutuna yanlışsız yola çıkıp kuşu Ami’yi yaşatması. Gyongha, İnson’u hastanede bırakıp dehşetli bir kar fırtınasının içinde bin bir zorlukla onun meskenine vardığında Ami’yi yapayalnız ve meyyit buluyor.
Ancak meskende İnson da var, Ami de, hatta evvelden ölen kuşu Ama da. Konuttaki İnson bir hayalet mi, anı mı, yoksa buz üzere soğuktan uykuya düşmüş Gyongha’nın düşünde mı tam bilemiyoruz. Yeniden de, meyyit kuşların gölgeleri etrafımızda uçuşurken, İnson bize annesinin dikiş kutularından gazete kupürleri ve mektuplar gösteriyor. Böylelikle annesinin ve onun ailesinin yaşadığı katliamlara dair kesitler öğrenirken birebir vakitte annesinin geçmişin hayaletleriyle kurduğu ilgiye şahit oluyoruz. Yıllarca kabuslardan korusun diye yatak örtüsünün altında kıl testereyle uyuyan annede, birebir vakitte bu hayaletlere veda etmemekteki ısrarı buluyoruz.
Kitabın anlatımında en çok hoşuma giden şeylerden biri ise son derece bedensel oluşu. Karların ve kuşların kimi vakit hafifliğini kimi vakit tartısını, bazen de sıcaklığını ya da soğukluğunu bize sonuna kadar hissettiriyor; canlı ve meyyit vücutları bu yolla sezdiriyor.
Tek bir kar adedinin kuş tüyü hafifliğinin çabucak akabinde kendimizi buz üzere fırtınanın ortasında tonlarca karın göreli sıcaklığına sığınmaya çalışırken bulabiliyor, parmağımızdaki minik kuşun yüküyle onun canlılığını hissedebiliyoruz.
Kendisinin meyyit olduğunu zannettiğimiz bu minik kuş bir gözüyle bize, başka gözüyle gölgelere bakarken şimdiki vaktin gerçekliğine geçmişi de sığdırıyor ve İnson’un meskeninde vakit alabildiğine bükülüyor.
Bu ruhlarla dolu meskende sivil infazlarından köy yakmalara, siyasi esaretlerden toplu mezarlara kadar birçok olay açığa vurulurken muharrir gerçeklik ve hayal, mevt ve hayat ortasındaki çizgiyi ustalıkla bulanıklaştırıyor.
Bizi üç bayanın gözünden yaşaması farklı, öğrenmesi başka, veda etmesi başka imkansızlıkta bir geçmişe şahit ederken, insan vücudu ne kadar zayıf ve ölümlüyse, hayaletlerin de bir o kadar canlı ve kalıcı olabildiğini gösteriyor bize.
Karların ve cesetlerin ortasında, insanlık dışı soğuklarda insan kalabilmek için çekilmesi gereken acılar ve yasa dair hassas tartışmalarıyla Han Kang, bir defa daha eşsiz bir yapıta imza atıyor. Anlatması güç yaşantılar, yaşlı bir bayanın iç çekip “Pekâlâ, anlatacağım…” demesiyle lisana geliyor.
Han Kang’ın ismini Vejetaryen vesilesiyle duyan herkesin Türkçeye tekrar April Yayıncılık tarafından kazandırılan öteki üç kitabını da kesinlikle okumasını tavsiye ediyorum.
‘Yunanca Dersleri’ ve ‘Sevgilinin Soğuk Eli’nin basılması için ise biraz daha beklememiz gerekecek. İstikrarlı başarısıyla Kang, bizi kendisiyle birlikte uzun soluklu bir edebiyat seyahatine hazırlıyor üzere görünüyor. Uygun yolculuklar!