Geçtiğimiz yıllarda ve şu son devirlerde çıkan orman yangınları hepimizin yüreğini dağladı. Ben çocukluktan itibaren ağaç ve orman sevgisini babacığımla tattım. Kendisi orman mühendisiydi ve tatil günlerimizde bizi sık ormana götürürdü ve ailecek ağaçların ortasında gezer gölgesinde serinler, piknik yapardık. Ayrıyeten en sevdiğimiz etkinliklerimizden biri de ağaç dikmekti. Çocukluktan itibaren ve sonrasında kendi gayretlerimle kaç dikili ağacım oldu sayısını ben bile bilmiyorum. Artık merhum babacığım olsa da ağaçların özelliklerini, tiplerini tekrardan onun ağızından, onunla ormanda gezerken dinleme talihim olsa…
Yazımın başlığı babamın cümlesidir,
Her ağaç bir kimya fabrikasıdır!
Öncelikle orman yaşayan bir topluluktur. Yani bir orman her çeşit otu, çiçeği, türlü türlü kuşları, her biri farklı vazifede böcekleri, hayvanları ve hatta mikro boyutta milyarlarca bakteriyi barındırır. Bu türlü geniş bir ekosistemde elbette yalnızca ağaçları konuşmak haksızlık olur ve orman yalnızca ağaç demek değildir lakin başlı başına bir ağaç için bile sayfalarca yazı yazılabileceğinden bu yazımda yalnızca ağaçların kıymetini, kendi içindeki yapılarını ve her bir yapının ehemmiyetini anlatmak istedim. Böylelikle hele de geniş çaplı orman yangınlarının nelere mal olduğunu bir nebze daha anlamamız kolaylaşır.
Bir ormandaki yüzbinlerce ağaçtan bir adedinin kökleriyle başlayalım:
Ağaç köklerinin esasen iki kıymetli görevi vardır. Birincisi toprağın derinlerine sızarak ağacın ayakta durmasını sağlar. İkinci önemli görevi de ağacın belenmesine katkısıdır. Toprağın minerallerini ve suyunu emerek evvel gövdeye akabinde kollara ve en son yapraklara iletirler.
Ağacın ikinci kısmı gövdesidir. Küçük bitkilerde yeşil ve sulu, ağaçlarda ise kuru ve serttir. Gövdesinden kesilen ağaçların kesitine hiç dikkat ettiniz mi? İçinde iç içe geçmiş halkalar barındırır. Bilir misiniz bu halkaların her biri ağacın yaşını gösterir. Her bir halka bir seneyi tabir eder. Nereden mi biliyorum? Tabi yeniden çocukken babacığımdan öğrenmiştim.
Gelelim kimya fabrikası üzere çalışan asıl unsura!
Yapraklar:
Yazın başka renkte son baharda farklı renklerdeki o güzelim sanat eserleri…
Eminim hepiniz hayatınızın bir devrinde yaprağı incelediniz hatta kitap ortasında bekletip kuruttunuz. Hatırlarsak her yaprağın ortasından geçen ana bir damar vardır. Ve bu ana damara onun uzantıları olan birçok kollar bulunur. Birebir insanın ana ve kılcal damarları üzere. Bizim damarlarımızda nasıl ki besin ve oksijen üzere gazlar taşınıyorsa yapraklarda da buna emsal bir taşıma gerçekleşir. Yaprağın içinde ayrıyeten kloroplast denilen organeller vardır ki bunlar bir fabrika üzere çalışarak bizlere besin ve oksijen temin eder. Bu o denli bir fabrika ki durma ve aksama olmaksızın ve tam bir sessizlik içinde çalışıyor. Hammaddesini ise tekrar tabiattan alıyor.
Fatih Sultan Mehmet vaktinde boş yere ferman buyurmamıştı,
“Ormandan kim bir ağaç keserse, ben de onun boynunu keserim”
Ne de olsa birtakım beşerler hayat uzunluğu etrafına bir ağaç kadar yarar sağlayamıyor.
Yine Ulu lider Atatürk’ün bir ağaç dahi kesilmesin diye konutunu yürüttüğünü,
Ve Peygamberimiz Hz. Muhammed’in kıyamet öncesinde bile olsa insanları ağaç dikmeye teşvik ettiğini biliyoruz.
Mesela bir metre karelik yaprak yüzeyinin saatte bir kg şeker ürettiğini birinci duyduğumda çok şaşırmıştım.
Bir meşe ağacının her gün yüz beşere yetecek oksijeni ürettiğini öğrendiğimde ise şaşkınlığım ve hayretim yeterlice artmıştı.
Tabii hayret ve heyecanın büyüklüğü kaybındaki hüznün ve ıstırabın şiddetini de artırıyor. Yalnızca üzülmek de gideni geri getirmiyor.
Hülasa şu yahut bu sebepten çıkan epey orman yangınının, kül olan onca ağacın akabinde bizler kişisel olarak ne yapabiliriz?
Devletin, bakanlıkların, siyasetlerin üzerine düşen vazifelere burada bilhassa girmeyeceğim zira bunları hatırlatmak benim işim değil. Ben küçük çapta kendi dünyamda neler başarabilirim onu düşünüyorum ve düşündüm yıllarca.
Öncelikle üstte bahsettiğim üzere tek bir ağacın hatta tek bir canlının bile ömrünün ne derece değerli olduğu aklımızdan hiç çıkmamalı. Bu noktada ormanlarımızı pak tutmalı vilayetle de kırık camlara çok dikkat etmeliyiz. O her bir modülün mercek vazifesi görerek orman yangınlarına sebep olduğunu unutmamalıyız.
Elbette toplumsal sorumluluk projeleri kapsamında gerek topluca gerek ferdî olarak gücümüz nispetinde ağaç dikebiliriz ya da istekli kuruluşlara dayanak olabiliriz. Eminim hepimiz bu samimi niyetleri içimizde barındırıyoruz. Zira biz bu türlü bir jenerasyonun bu türlü bir ecdadın bu türlü bir medeniyetin torunlarıyız.
Yazımı bilhassa uzun tutmuyorum. Sorun anlaşıldı çünkü.
Vakit birlik olarak yitirileni yenileme vakti!
Kaybettiğimiz her bir canlı için hepimizin tekrar başı sağ olsun.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio