Dolar kurunun uzun müddettir 33 lira düzeyinde sabit kalmasıyla pek çok bölümde fiyatlar düştü. Liste fiyatlarında şuurlu olarak gösterilmese de birçok bölümde bilinmeyen indirimler yapıldığı biliniyor.
Fakat bu işin bir de olumsuz tarafı var. Finans erişiminde zorlanan endüstrici ve esnaf için güç günler yaklaşıyor. Türkiye gazetesinden Baki Sancak’ın haberine nazaran, stoklarını mecburen elden çıkaran kimi işletmeler kârlarından ziyan ederken, kimileri ise artan maliyetlerle uğraşıyor.
EL ALTINDAN YAPIYORLAR
Türkiye’nin 81 vilayetinde esnafa hizmet sağlayan pazar yeri platformu olan ToptanTR CEO’su Sezgin Şener durumu, ”Piyasada fiyat artışlarını ya da düşüşlerini en süratli biz hissederiz. Zira, un, şeker, çay, tıraş bıçağı, yara bandı, kırtasiye eseri; ne ararsanız satıyoruz. Natürel her eserin bir fiyat endeksi var. Mesela çayın kilosu 100 lira diyelim. Toptancının elinde 10 ton çay var. Daha evvelden 100 liralık çaya 95 lira fiyat verdiğinizde çok süratli bir biçimde satılırdı. Artık bırakın 90 lira fiyat vermeyi 75-80 lira diyorsunuz, alan yok. Zira piyasada para yok. Halbuki firmanın o eseri satıp, tahsilat yapıp çekini ödemesi gerekiyor. Bu süreçte yüksek faizlerden ötürü para da bulunmuyor. Konutu, arabayı satmak istiyor lakin nakde çevirmesi vakit alıyor. O vakit ne yapıyor? Stokundaki eseri düşük fiyata satıp nakde çeviriyor. Yani fiyat kırmak zorunda kalıyor. Firmalar şu an stoktaki eserleri satışa çıkarmaya başladı. Enteresandır ki firmalar hâlâ liste fiyatlarını artırıyor. İndirimleri ise el altından yapıyorlar. Temmuz ayında bize geçilen listelerde birçok eserin fiyatına yüzde 20 artırım oldu. Lakin dediğimiz üzere siz 100 liralık bir su almak istediğinizde el altından 60 liraya veren de 90 liraya veren de var. Bu durum emlak kesimi için de geçerli. Firma 10 milyon liralık daireyi el altından 7 milyon liraya satıyor. İfşa olmamak için emlakçıyla ilan vermiyor. Yakınlarındakilerine, eşe dosta 10 milyon liralık meskeni 7 milyon liraya bırakıyor.” formunda söz ediyor.
DEVAMLI STOK YAPILDI
Daha dolar kuru artmadan artmadan zamladılar diyen Şener, “Son iki yıldır, fiyatlar daima arttığı için devamlı stok yapıldı. Üretici, toptancı, bayiler ve marketler.. Hepsi bu süreçte stok yaptı. Stok yapmakla kalmadı, dolar kuru 33 lira iken eserin fiyatını yıl sonu amacı olan 37-38 liraya nazaran belirledi. Yani daha dolar kuru artmadan fiyatları zamladılar. Dolar kuru uzun vakit stabil kalınca, elektriğe yüzde 38 artırım gelince, gaza artırım gelince bu kere maliyetler arttı. Şu an ziyan etmeye başladılar” dedi.
Şener ayrıyeten, “Firmalar iki yıldır fiyatları artırıyordu. Piyasalarda fiyatlandırma sistemi bozuktu lakin firmalar ayakta kalıyordu. Bilhassa son iki ayda toptancı firmalar batmaya başladı. Bursa’da batan büyük toptancılar var. Birebir durum İstanbul, İzmir ve Antep’teki toptancılar için de geçerli. Kimi marketler borçlarını ödeyemez duruma geldi. Bu durumu yıl sonuna kadar daha fazla hissedeceğiz” açıklamasında bulundu.
HERKES FEDAKARLIK ETMELİ
Devletinde artırım oranlarını yıla yayması gerektiğini belirten Şener, “Mesela elektriğe haziran ayında yüzde 38 artırım yapıldı. Artırım oranında yıl sonu enflasyon amacı olan yüzde 38 baz alındı. Sonuç olarak elektrik ve gaza yapılan artırımlarda da önden yükleme yapıldı. Sen güce yüzde 38 artırım yaparsan endüstricinin eli ayağı dolaşıyor. O vakit devlet de yüzde 38 artırımı yıla yaymalı. Ayrıyeten şu an ihracatçı düşük kur sebebiyle güç durumda” dedi.