Yağmur mevsimlerinde birçok vilayette görülen taşkınların, ilgili kurumların sorumluluklarını gereğince yerine getirmediği için yaşandığı ortaya çıktı. Sayıştay Denetçilerinin hazırladığı Taşkın Risk İdaresi Raporu’na nazaran dereler üzerinde taşkınların tesirini arttıran çok sayıda köprü ve menfez var. Dere yataklarının üzeri taşkın riskini artıracak halde kapatılıyor.
Yapılacak köprü ve menfezlerin projelendirilmesinde taşkın riski gereğince dikkate alınmıyor. Ülkemizde yaşanan taşkınlarda meydana gelen can ve mal kayıplarının sebeplerinden biri de dere yatakları ve taşkın alanlarındaki yapılaşma olduğunun altı çizilen raporda, hafriyat ve öbür inşaat atıklarının denetimsiz olarak dere yataklarına dökülmesinin de dere yatağındaki doğal akışı bozarak taşkına neden olduğu vurgulandı.
BALIKESİR’DE KÖPRÜLERİN 327’Sİ UYGUNSUZ
Sayıştay raporunda çok sayıda köprü ve menfezin tekrar inşa edilmesi gerektiği belirtilerek “Taşkın, Arıza ve Müdahale Mekansal Bilgi Sistemi TAMBİS bilgilerine nazaran dereler üzerinde taşkın potansiyelini ve ortaya çıkması olası taşkınların tesirlerini artıran çok sayıda köprü ve menfez bulunuyor. Bunların uygun kesit ve tekniklerle tekrar inşası gerekiyor” denildi.
Büyükşehir Belediyeleri tarafından son 5 yılda inşa edilen köprü ve menfezlerin 665’inin projesi için DSİ’den hidrolik kesit onayı alındığı, 2 bin 53 köprü ve menfez projesinin ise DSİ’den onay alınmaksızın uygulamaya konulduğuna dikkat çekildi. 327’si Balıkesir’de olmak üzere Giresun, Bartın, Karabük, Muğla, Sakarya, Rize, Artvin, İstanbul ve Hatay’da toplam 884 köprünün uygunsuz yapıldığı belirtildi.
DERE YATAKLARINDA YAPILAŞMA
Ülkemizde yaşanan taşkınlarda meydana gelen can ve mal kayıplarının sebeplerinden en kıymetlilerinden birinin dere yatakları ve taşkın alanlarındaki yapılaşma olduğu lisana getirildi. Mevzuatta belirtilen yaptırımlar uygulanamadığından dere yataklarında taşkın riskini artıran ruhsatsız yapılara vurgu yapılan raporda;
“Dere yataklarında ve taşkın riski taşıyan alanlarda yapılaşmanın meydana gelmesinin birinci sebebi imar planlarının üretiminde yetkili olan kuruluşların taşkın riskini dikkate almadan planlar hazırlamasıdır” sözleri kullanıldı.
Dere yataklarında özel mülk olarak tescil edilen; kuruyan dere yataklarında zilliyetlik ve imar ihya yoluyla kazanımlar hatırlatıldı. Büsbütün kurumuş olsa dahi ağır yağışlarla birlikte kuruyan dere yataklarında sel oluşma riski devam ettiği belirtildi. Vilayetlere nazaran 2 bin 438 taşkın riskli alanda bulunan yapı ile Düzce liderliği elinde tutarken, Rize 611, Sinop 462, Samsun 428, Trabzon 385, Giresun 356, Ordu 129 yapı ile Düzce’yi takip etti.
İNŞAAT HAFRİYATI EN BÜYÜK MESELELERDEN BİRİ
Dere yataklarına hafriyat dökümünün önlenmesi için yürütülen faaliyetlerin yeteri kadar aktif olmadığı hatırlatılan raporda şu bilgilere yer verildi; Hafriyat ve başka inşaat/yıkıntı atıklarının denetimsiz olarak dere yataklarına dökülmesi dere yatağındaki doğal akışı bozarak yatak kapasitenin düşmesine sebep oluyor. Ayrıyeten sel suları ile birlikte akışa geçen hafriyat dere üzerindeki köprü ve menfezleri tıkayarak taşkınlara sebep olabiliyor.
Bu nedenle dere yataklarına denetimsiz hafriyat dökülmesinin engellenmesi taşkın risklerinin azaltılması açısından ehemmiyet arz ediyor. Trabzon Araklı’da 18.06.2019 tarihinde meydana gelen ve 10 kişinin vefatına yol açan taşkın afetine ait Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tarafından hazırlanan Teknik İnceleme Raporunda, dere yatağına denetimsiz halde dökülen hafriyat, taşkına sebep olan faktörler ortasında gösterildi. Emsal halde bilhassa Karadeniz Bölgesi’nde gerçekleşen taşkın afetlerini tetikleyen sebepler ortasında dere yataklarına denetimsiz hafriyat dökümü kıymetli yer tutuyor.